 |
| Net değer nedir, nasıl hesaplanır? |
İngilizce'de kullanılan "net worth"ü aldım, chicken translate yoluyla Türkçe net değer olarak ifade ettim. Normalde "değer" ifadesi daha çok şirketler vb. için kullanılır. Ama bu yazıda kişisel olarak sizin net değerinizden bahsedeceğim. Karışıklığa yol açmasın diye de, sizin başkalarının yanındaki değerinizden bahsetmediğimi vurgulamam gerek. Peki neden söz ediyorum? Eğer bir şirket olsaydınız, net değeriniz ne olurdu? Net değerinizi nasıl hesaplarsınız? Net değerinizi hesaplarken, hangi varlıklarınızı tabloya dahil etmelisiniz? Neler tablonuzda olmamalı?
Biraz değişik bir içerik olacak. Alınsın çaylar kahveler, buyrulsun sohbete...
İçindekiler
- Net Değerinizi Nasıl Hesaplarsınız?
- Net Değer Hesaplanırken Hangi Varlıklar Dahil Edilmeli?
- Net Değer Hesaplaması Hangi Para Biriminden Yapılmalı?
- Maddi Olmayan Varlıkların Net Değerin Hesaplanmasındaki Yeri
- Net Değeri Hesaplarken Dikkat Etmeniz Gereken Diğer Şeyler
- Peki Net Değeri Bilmek Ne İşimize Yarayacak?
Net Değerinizi Nasıl Hesaplarsınız?
Net değerinizi hesaplamanız için önce varlıklarınızın bir listesine ihtiyacınız var. Bu aile gibi manevi şeyleri içermemeli. Sadece maddi varlıklar. Altın, dolar, hisse senedi, tahvil, eurobond vs. vs. Bunların hepsini bugün satsanız elinize ne kadar para geçer? Bunu belirliyoruz. Sonra da karşısına tüm yükümlülüklerimizi koyuyoruz. Kredi, kredi kartı, vergi borcu, SGK borcu vs.vs. ne varsa hepsini yazıyoruz. Bugün itibariyle ödesek ne kadar paramız gider? Bunu da belirliyoruz. Sonra varlıklardan borçları düşüyoruz. Elimizdeki rakam bizim net değerimizi veriyor.
Benim evim var, arabam var, cep telefonum, bilgisayarım var vs.vs. bunları ne yapacağım diye sorarsanız; sizi bir sonraki alt başlığa alalım.
Net Değer Hesaplanırken Hangi Varlıklar Dahil Edilmeli?
 |
| Net değer hesaplanırken neler dahil edilmelidir? |
Genelde gördüğüm kadarıyla yabancılar bu hesaplamayı yaparken, araba, telefon, bilgisayar gibi şeyleri dahil etmiyorlar. Fakat evlerini dahil ediyorlar. Benim henüz bir evim olmadığı için, zaten dahil edemem ama eğer sizin bir eviniz varsa, kendi net değer hesabınıza bunu dahil edebilirsiniz. Peki araba, telefon gibi şeyler dahil edilmeli mi? Açıkçası, telefon ve bilgisayar gibi zamanla yıpranan ve modası geçen şeyleri dahil etmiyorum. Size de dahil etmemenizi tavsiye ederim. Çünkü telefonu ya da bilgisayarı ikinci el piyasasında satmak, istediğiniz fiyatla sonuçlanmayacaktır. Fakat araba, bizim ülkemizde ilginç bir istisna oluşturuyor.
Araba sadece bir ulaşım aracı ve zamanla yıpranan bir şey ama ülkemizde hem statü göstergesi olması hem de sıfırlarının gerçekten pahalı olması nedeniyle ikinci el piyasası hareketli. Bu da aldığınız fiyattan çok bir kayıp yaşamadan (Türk Lirası cinsinden tabi) satmanıza olanak sağlıyor. Bu yüzden ben net değer hesabında arabayı da hesaba katmaktan yanayım. Siz katabilirsiniz de katmayabilirsiniz de. Tercih size kalmış.
Net Değer Hesaplaması Hangi Para Biriminden Yapılmalı?
Açıkçası Türk Lirası yapılmasını canı gönülden isterim. Ancak TL o kadar yüksek enflasyon içeriyor ki, birkaç yıl öncesine dönüp baktığımızda bile ciddi rakamsal büyümeler görüyoruz. İki üç yıl önce 100.000 lira olan bir portföy bugün muhtemelen milyonla ifade ediliyordur. O yüzden, hesaplamayı TL cinsinden yapsanız bile daha az enflasyon içeren başka bir para biriminde de not almanızda yarar var.
Hatta bir arkadaşımdan görüp kopyaladığım şekliyle söyleyim. Önce TL cinsinden net değerinizi hesaplayın, sonra karşılığına hesaplama günündeki majör dövizlerin kurlarını da yazın. Euro, sterlin, yen ve dolar cinsinden bu net değeri ifade edin. Çünkü diğer para birimlerinde de bizdeki kadar olmasa da enflasyon var. İleride dönüp baktığınızda, net değerinizin enflasyon karşısındaki değer artış ya da azalışını da görmenize olanak sağlar bu durum.
Maddi Olmayan Varlıkların Net Değerin Hesaplanmasındaki Yeri
 |
| Net değerinizi hesaplarken, maddi olmayan unsurları nasıl hesaba katacaksınız? |
Aslında hepimiz, her gün yeni bir şeyler öğreniyoruz. Çeşitli şeyler deniyoruz. Günden güne bambaşka bir insan oluyoruz. Bilgi birikimi ve tecrübenin de net değer hesabında bir yeri olması gerektiğine inanıyorum ben. Fakat bunu nasıl bir matematikle göstereceğim konusunda bir fikrim yok. Tıpkı şirketlerin marka değerlerinin ya da patentlerinin olması gibi bir durum aslında bu. Bunu nasıl göstereceğim hakkında bir fikrim olmadığı için de kendime, bu portföy büyüklüğüne bugün sıfırdan başlasam ne kadar sürede ulaşırım sorusunu soruyorum. Tahminim 7 yılda geldiğim yolu 5 yılda tekrar gelebileceğim yönünde. Yani aslında portföyümün bir kısmının büyümesine katkı veren şey, yolda öğrendiklerim ve tecrübe ettiklerim.
Bu yüzden de bilgi birikimimi de net değer cinsinden ifade etmek için portföy büyüklüğümün yüzde 14'ü kadar ilave yapıyorum. Elbette yanlış kararlar da verebilirim ya da bazı şeyleri tamamen yanlış biliyor da olabilirim. O yüzden o kısmı "net değere katkı sağlayan unsur" olarak ayrıca takip ediyorum. Ve gerçek bir para olmadığı için de o kısım varmış gibi düşünmüyorum. Sadece bilgime biçtiğim değer olarak düşünüyorum.
Net Değeri Hesaplarken Dikkat Etmeniz Gereken Diğer Şeyler
Net değerinizi hesaplarken, başka dikkat etmeniz gereken şeyler de var. Mesela evinizi net değer hesabınıza katarken piyasa değerinden değil aldığınız değerden dahil edin. İki gün sonra Allah korusun acil bir durum ortaya çıksa ve satmak zorunda kalsanız; işiniz acele olduğundan piyasa değerinin altında satmak zorunda kalırsınız. Ya da piyasa değerinin belirli bir oranda altında katın hesabınıza. Bunu hem güvenlik marjı olarak düşünebilirsiniz hem de acil durumda elinize geçecek nakdi bilmeniz açısından bir yol gösterici olur.
Bir başka dikkat etmeniz gereken unsursa, işiniz tam sayılarla uğraşmak olsun. Yani kuruşları ve centleri net değer hesabınıza dahil etmeyin. Gerçekten bunun bir faydası yok. Kuruşu kuruşuna da bilmeyin servetinizi canım 😀 Döviz hesabınızda 100.78$ varsa, bunu 100 dolar olarak yazıp geçin. Hem alım satımda kambiyo vergisi vs. ödeyeceksiniz zaten. Ona sayarsınız. 😀
Net değer için tüm hesaplamalarınızı tamamladıktan sonra, %0,5 ile %4 arasında aşağı yönlü bir düzeltme yapın. Neden? Çünkü hisse senetlerinizi satarken komisyon ödeyeceksiniz. Tahvilleriniz varsa, faiz oranına göre daha pahalı ya da daha ucuza satmak zorunda kalabilirsiniz. Döviziniz veya altınınız varsa alım satım makası ve vergi çıkacaktır vs.vs. Bu düzeltme portöyünüzün durumuna göre belirleyeceğiniz bir düzeltme olsun. Abartıp da %20 aşağı indirmeyin net değeri. Makul sınırlarda yapın bunu.
Peki Net Değeri Bilmek Ne İşimize Yarayacak?
 |
| Aylık net değer takibi yapmak neden önemlidir? |
Blogda daha önce bırakmanız gereken harcama alışkanlıklarını konuşmuştuk. Net değerinizi hesaplamak, para harcama alışkanlıklarınızın bir sonucunu görmenizi sağlar. Yani bir yerde finansal karnenizdir. Sadece o da değil, acil bir durumda neler ortaya getirilebilir görmenizi sağlar. Finansal kararlarınızda güveninizi şekillendirir. Alabileceğinizin riskin sınırlarını ortaya çıkarır. Bu yüzden net değerinizi bilmenizde yarar var. Özellikle ülkemizdeki gibi volatilitenin yüksek olduğu bir piyasada portföy yapıyorsanız, bunu aylık olarak yapmanızda yarar var.
Aylık olarak böyle bir çalışma yapmak, finansal anlamda da disiplini korumanıza yardımcı olur. Takip ettiğim kişisel finans bloglarının neredeyse tamamında aylık portföy değerlendirmesi yapılıyor. Ben de bunu kamuya açık olarak yapmasam da her ay sonunda yapmaya çalışıyorum. Böylece neleri yanlış yapıyorum, tasarruf oranım ne, nerelerde iyileştirme yapabilirim gibi sorularıma yanıtlar almış oluyorum. Yukarıda da dediğim gibi aylık olarak bunu değerlendirmek, finansal karnenizi yenilemek gibi.
Finansal olarak net değerini biliyor musunuz? Aylık olarak net değer değerlendirmesi yapıyor musunuz? Net değerinizi hesaplamanın faydasını görüyor musunuz? Haydi yorumlarda buluşalım!